Thống kê của Sở Công thương Lào Cai cho biết, tại các kho chứa gần biên giới hiện tồn đọng hơn 20.000 tấn gạo, chưa kể số gạo còn nằm trên hàng trăm xe tải loại lớn ở các bãi tập kết hoặc đỗ tạm trên đường. Ước tính số gạo tồn đọng, ùn tắc tại Lào Cai gần 30.000 tấn. Hiện nay, tỉnh Lào Cai đã chọn được bốn điểm khác là Lũng Pô, Bản Quẩn, Na Lốc và một điểm nữa nhưng phía Trung Quốc không đồng ý…
Thực trạng trên đối với mặt hàng gạo đã được các chuyên gia cảnh báo từ ngay từ tháng 3, trước tình hình xuất khẩu gạo nước ta sang thị trường Trung Quốc “bỗng dưng” nóng trở lại, tuy nhiên, chiêu bài cũ của Trung Quốc vẫn tiếp tục phát huy tác dụng và gây ra hậu quả mới đối với mặt hàng gạo.
 |
Ùn ứ gạo ở cửa khẩu do Trung Quốc ép để thu thuế tiểu ngạch. |
Thời điểm đó, thương lái Trung Quốc đã bắt đầu hỏi mua gạo với số lượng lớn. Đã có nhiều chủ vựa ký hợp đồng bán gạo với giá 5% tấm là 7.500-7.600 đồng một kg, trong khi giá trong nước chỉ 7.400 đồng. GS VS Trần Đình Long, Chủ tịch Hội giống cây trồng Việt Nam e ngại, đây có thể xem là một tín hiệu tốt thúc đẩy giá gạo lên nhưng Việt Nam đã quá nhiều lần “mắc bẫy” nên cũng cần phải thận trọng.
Theo tính toán của giới chuyên môn, thực tế thương lái Trung Quốc nhập chính ngạch phải chịu thuế phí khoảng 70-80 USD một tấn, trong khi nhập tiểu ngạch không chịu thuế phí thì họ chỉ cần bỏ ra khoảng 20-30 USD một tấn để “bôi trơn” mà vẫn có lời 40-50 USD một tấn. Tính ra, đây là chiêu nâng giá thu mua để giết chết những doanh nghiệp Việt Nam bán chính ngạch khiến các công ty xuất khẩu Việt Nam phải bán giá cao nhưng không ai mua. Không ký được hợp đồng với các thị trường khác buộc doanh nghiệp Việt phải quay lại bán cho Trung Quốc để giải phóng tồn kho. Và một động thái muốn thu thuế hàng nhập khẩu hiện nay của Trung Quốc khiến hàng hóa Việt Nam ứ động, hư hỏng.
Cách thức trên từng được thương lái Trung Quốc nhiều lần áp dụng. Từ năm 2013, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực từng thừa nhận, Trung Quốc đứng đầu danh sách trong việc ép giá, hủy hợp đồng xuất khẩu gạo Việt Nam. Theo đó năm 2013 có tới 64% số hợp đồng xuất khẩu gạo bị hủy đến từ các đối tác Trung Quốc. Sau đó là các động thái trì hoãn nhập hàng với các hợp đồng còn lại và ép hạ giá xuống. Khi đó các doanh nghiệp đã nhập gạo về trong tư thế chuẩn bị xuất đi nên không có chuẩn bị cho kho bãi. Vì vậy, dù bị ép giá nhưng vẫn phải chấp nhận bán lỗ.
Theo các chuyên gia, thực tế, dù con đường xuất khẩu tiểu ngạch có quá nhiều rủi ro nhưng việc cấm đoán cũng không đơn giản. Tuy nhiên, hướng lâu dài Việt Nam phải hướng qua con đường chính ngạch và không nên mở rộng tiểu ngạch.
Trong vấn đề này, GS Võ Tòng Xuân cho rằng, không chỉ ở lúa gạo mà nhiều mặt hàng khác, việc xúc tiến thương mại của Việt Nam còn rất yếu. Bộ Nông nghiệp Phát triển nông thôn và Bộ Công thương chưa có những chiến lược để đòi hỏi các doanh nghiệp xuất khẩu gạo cũng như nông sản có chất lượng.
Theo GS Võ Tòng Xuân, bản thân Trung Quốc đang phụ thuộc Việt Nam. Họ không đủ lương thực, thực phẩm, lúa gạo vì theo ước tính của các nhà kinh tế đến năm 2020 Trung Quốc sẽ thiếu ăn, thiếu nguồn lương thực ít nhất là 10 triệu tấn. Việt Nam phải tận dụng “thế cờ” này để điều chỉnh, không nên bán giá quá thấp để nông dân bị thiệt hại mà phải đặt điều kiện mua bán chứ không thể cầu cạnh Trung Quốc. Đồng thời, chất lượng của các sản phẩm cũng cần được chấn chỉnh, chế biến các sản phẩm có chất lượng để bán giá cao hơn, ở các thị trường cao cấp hơn…
Theo Diễn đàn doanh nghiệp
Bài viết liên quan
