Ngoài ra, bệnh còn hay gặp ở những bệnh nhân bị hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS). Ở những bệnh nhân này, giai đoạn cuối kèm tiêu chảy, lao phổi tiến triển dạng lao kê là tình trạng nhiễm nấm toàn thân.
Các loại thường gặp của nấm Aspergillus gây bệnh cho người đều có ở khắp mọi nơi trong môi trường sống. Chúng mọc trên những lá cây rụng, các loại hạt thực vật như lúa, ngô, trong các đống cỏ khô và các loại thực vật bỏ làm phân. Người hít phải bào tử của nấm lại ít khi bị bệnh. Phần lớn những người bị bệnh đều có cơ địa suy giảm miễn dịch do bệnh hay do dùng thuốc điều trị bệnh.
Loại nấm thường gặp nhất là candida và aspergillus. Trong một số trường hợp, u nấm Aspergillus còn phát triển trên những bệnh nhân bị bệnh phổi mãn tính trước đó, ngoại trừ bệnh lao: sacoide, giãn phế quản, giãn phế nang, áp-xe phổi, ung thư phổi có hoại tử trung tâm và tạo hang, kén khí phổi…
Khi hít phải số lượng lớn bào tử nấm, người bình thường chỉ có thể bị viêm phổi cấp tính lan tỏa và thường tự khỏi, không để lại di chứng gì đặc biệt sau vài tuần. Ở những bệnh nhân bị lao phổi, nấm Aspergillus có thể mọc trên các cây phế quản bị tổn thương, trên các nang phế quản hoặc trong các hang lao. U nấm phổi thường do nấm Aspergillus fumigatus gây ra. Bệnh thường diễn tiến chậm và âm thầm trong nhiều tháng hoặc vài năm. Vi nấm xâm nhập qua đường hô hấp, sinh sôi và phát triển dần dần, tạo thành một khối u nằm trong phổi.
Triệu chứng của bệnh thường nghèo nàn và ít gây chú ý. Lý do thường gặp nhất khiến bệnh nhân đi khám là ho ra máu; ho dai dẳng, ra máu lượng ít, dính lẫn với đờm. Nhiều trường hợp bệnh nhân ho ra lượng máu lớn, phải cấp cứu. Nguyên nhân của ho ra máu là do trong quá trình phát triển, nấm Aspergillus tạo ra các chất thúc đẩy mạnh quá trình tăng sinh, tạo ra nhiều mạch máu xung quanh khối u nấm, các chất làm bào mòn thành mạch máu, khiến mạch máu dễ vỡ.
Ngoài ho ra máu, u nấm phổi thường không gây thêm triệu chứng nào khác nên bệnh nhân ít lưu ý. Đa phần bệnh được phát hiện khi chụp phim phổi thấy có hình ảnh u. U nấm thường phát triển thành một khối tròn trong một hang trống ở phổi nên trên phim X-quang, nó thường có hình dạng giống một cái lục lạc. Người có tiền sử lao dễ bị u nấm phổi. Bệnh cũng có thể phát triển trên phổi hoàn toàn bình thường, đặc biệt là ở những người có sức đề kháng kém như mắc bệnh AIDS, dùng corticoids kéo dài, dùng thuốc ức chế miễn dịch chống thải ghép, suy nhược cơ thể…
Để xác định u nấm phổi, bệnh nhân cần làm xét nghiệm máu, huyết thanh, nội soi phế quản, lấy dịch rửa soi kính hiển vi và cấy tìm nấm Aspergillus. Phương tiện chẩn đoán quan trọng và cũng dễ thực hiện là chụp X-quang phổi. Phim CT Scan cũng cần thiết để chẩn đoán xác định và cung cấp thông tin cần thiết cho cuộc phẫu thuật. Đối với u nấm phổi, vấn đề đáng ngại nhất là ho ra máu đột ngột và ồ ạt. Trong trường hợp này, tỷ lệ tử vong cao, ngay cả khi đã được đưa đến bệnh viện. Do đó khi đã chẩn đoán là u nấm phổi, bệnh nhân nên nhập viện sớm để các bác sĩ có thể theo dõi điều trị và xử trí kịp thời.
Trong phẫu thuật, bác sĩ sẽ cắt đi phần phổi mang u, thường là một phân thùy. So với mổ cắt u phổi do ung thư, u nấm phổi thường khó cắt hơn và gây chảy máu nhiều hơn, nhất là trường hợp mổ cấp cứu để giải quyết tình trạng ho ra máu, khi bệnh nhân chưa được chuẩn bị nhiều. Hậu phẫu thường tiến triển tốt và ít biến chứng. Bệnh nhân có thể xuất viện sau khoảng một tuần. Hiện nay, một số nhà khoa học chủ trương cắt phổi dự phòng ngay khi mới phát hiện tình cờ u nấm phổi qua phim X-quang, mặc dù bệnh nhân chưa có triệu chứng nào. Điều đó sẽ giúp tỷ lệ thành công của phẫu thuật tăng cao hơn.
Aspergillus là một loại nấm cơ hội, nghĩa là thường gây bệnh trên phổi vốn đã mang sẵn bệnh lý và cơ thể thiếu sức đề kháng. Nấm Aspergillus có thể tồn tại khắp nơi trong mọi điều kiện, do đó việc tiếp xúc với nấm là không thể tránh khỏi. Cách dự phòng có thể thực hiện là giữ cho cơ thể không bị suy giảm sức đề kháng như tập luyện thể dục thể thao, có chế độ ăn uống nghỉ ngơi phù hợp… Người có cơ địa thuận lợi cho sự nhiễm nấm nên đi khám định kỳ và chụp phim X-quang sớm khi thấy có triệu chứng bất thường để có thể phát hiện và điều trị kịp thời.
Thông tin chi tiết, liên hệ bác sĩ Cao Hùng Phú, Bệnh viện Đa khoa Tâm Trí Sài Gòn. ĐT: (08) 6220 1100.
Địa chỉ: 171/3, đường Trường Chinh, phường Tân Thới Nhất, quận 12, TP HCM. Website: www.tmmchealthcare.com.
Email: info@tmmchealthcare.com.
(Nguồn: TMMC Healthcare)
Bài viết liên quan
