Khi smartphone ngày càng trở nên phổ biến, Apple, Facebook, Google và cả PayPal đều đã sẵn sàng cho cuộc chiến biến điện thoại của bạn thành một chiếc ví điện tử. Nhưng người dân Kenya thì đã làm việc này từ nhiều năm nay rồi.
M-PESA là sản phẩm của nhà mạng lớn nhất Kenya – Safaricom. Ra đời năm 2007, đến nay, dịch vụ này đã có gần 20 triệu người sử dụng. Năm 2013, Economist đánh giá đây là mô hình chuyển tiền mặt qua điện thoại thành công nhất thế giới.
Cũng như các phát minh khác, dịch vụ này ra đời để đáp ứng nhu cầu của người dân. Phần lớn người Kenya không có tài khoản ngân hàng, chi nhánh nhà băng thì rất ít và lại càng hiếm ở vùng nông thôn. Công nhân trên thành phố vì thế cũng khó gửi tiền về nhà ở quê. Nhận thấy 8 trên 10 người dân Kenya có điện thoại di động, Safaricom đã tạo ra M-PESA.
 |
M-PESA ra đời năm 2007 và được dùng trên điện thoại di động. Ảnh: Economist |
M-PESA ban đầu được thiết kế để người dân hoàn trả các khoản vay bằng điện thoại di động, giúp giảm chi phí xử lý tiền mặt, từ đó giảm lãi suất. Tuy nhiên, sau một thời gian thử nghiệm, M-PESA đã được mở rộng để trở thành mô hình chuyển tiền phổ biến.
Sau khi đăng ký dịch vụ, khách hàng có thể đến một trong 85.000 đại lý của Safaricom trên cả nước, đưa tiền mặt cho nhân viên. Tiền của bạn sẽ được quy vào tài khoản M-PESA.
Khách hàng có thể rút tiền bằng cách đến bất kỳ một đại lý nào, hoặc dùng điện thoại di động để chuyển tiền cho người khác. Bằng cách này, tiền mặt được chuyển đi an toàn, nhanh chóng và thuận tiện hơn so với việc mang theo người, hay nhờ người khác đưa giúp. Điều này đặc biệt hữu ích tại Kenya – đất nước có nhiều lao động ở thành phố muốn gửi tiền về cho gia đình ở nông thôn. Chuyển tiền điện tử giúp người dùng tiết kiệm thời gian để làm việc quan trọng khác.
“Đây là hệ thống ngân hàng mà không cần ngân hàng”, Bob Collymore – CEO Safaricom cho biết trên CBS News. Bởi người dùng không cần kết nối điện thoại với tài khoản ngân hàng hay thẻ tín dụng.
“Cứ như là bạn có cả ngân hàng trong túi của mình vậy”, một người bán đồ lưu niệm hào hứng. Người Kenya có thể mua bất kỳ thứ gì với M-PESA. Vì từ tài xế taxi, chủ cửa hàng đến bạn bè và hàng xóm đều chấp nhận nó. Tất cả những gì họ cần là một chiếc điện thoại di động.
 |
Người dân Kenya rất hào hứng với dịch vụ chuyển tiền này. Ảnh: CBS |
M-PESA thành công nhờ gặp khá nhiều thuận lợi, như chi phí chuyển tiền bằng các công cụ khác quá cao, vị trí thống lĩnh thị trường của Safaricom, hệ thống chuyển tiền hiệu quả, kín đáo. Trong vụ bạo động hậu bầu cử ở nước này đầu năm 2008, M-PESA đã được sử dụng để chuyển tiền cho người bị mắc kẹt trong các khu ổ chuột ở Nairobi. Từ đó, người dân Kenya bắt đầu coi M-PESA là nơi an toàn để cất giữ tiền bạc so với ngân hàng.
“Tiền có thể được chuyển chỉ bằng cách nhắn tin. Nó an toàn hơn bởi trước đây, tiền thường được vận chuyển bằng xe buýt, và trộm cắp thường xuyên xảy ra”, Collymore cho biết.
Nhờ có được lòng tin từ những người sử dụng ban đầu, M-PESA sau đó còn hưởng lợi từ hiệu ứng lan truyền. Càng nhiều người sử dụng, nó càng trở nên hữu ích.
Ngoài ra, M-PESA cũng dần đóng góp vào việc nâng cao cơ sở hạ tầng ở những vùng đói nghèo nhất của Kenya. Những tấm pin mặt trời tại các khu ổ chuột cho phép các hộ gia đình có thể chia tay với khói đèn dầu độc hại, hay ống dẫn tới giếng nước sạch tại vùng nông thôn đều được lắp đặt nhờ thanh toán qua M-PESA.
M-PESA đang được mở rộng sang dịch vụ cung cấp các khoản vay và sản phẩm tiết kiệm. Nó cũng có thể được sử dụng để thanh toán tiền lương, hóa đơn, giúp người dùng tiết kiệm thêm thời gian và tiền bạc (vì không cần phải lãng phí thời gian xếp hàng tại ngân hàng). Một nghiên cứu năm 2013 chỉ ra rằng các hộ gia đình nông thôn ở Kenya sử dụng M-PESA có thu nhập tăng 5-30%. Bên cạnh đó, với sự sẵn có của nền tảng thanh toán di động, một loạt doanh nghiệp mới có mô hình kinh doanh trên cơ sở M-PESA đã ra đời.
Và với Safaricom, M-PESA là nguồn thu nhập khổng lồ. Công ty chỉ tính một khoản phí rất nhỏ từ mỗi giao dịch, nhưng họ cũng kiếm được 250 triệu USD hàng năm. “Ai nói phải tham lam mới thành công được chứ?”, Collymore nhận xét.
Hà Tường
Bài viết liên quan
