Tháng 11 năm ngoái, Coromoto, một hãng kem nổi tiếng tại Venezuela đã phải đóng cửa trong mùa kinh doanh bận rộn nhất năm. Nguyên nhân là họ không thể mua sữa nguyên liệu khi lạm phát trong nước lên tới 64% – cao nhất thế giới.
Đó là tình cảnh của một quốc gia sản xuất dầu.
Còn với nước tiêu thụ như Mỹ, số xe tải bán được đã bỏ xa ôtô trong tháng trước, nhờ giá xăng giảm mạnh, theo số liệu từ hãng nghiên cứu Ward’s Automotive.
Giá dầu giảm mạnh nhất từ sau khủng hoảng tài chính 2008 đang chuyển tài sản và quyền lực từ các quốc gia dầu mỏ sang người tiêu dùng. Việc này sẽ khiến thế giới an toàn hơn, theo báo cáo của ngân hàng Berenberg. Mỹ tăng sản xuất dầu đá phiến, nhu cầu tại châu Á và châu Âu yếu đi, cùng đôla Mỹ mạnh lên đang khiến giá dầu thô liên tục phá đáy hơn 5 năm. Rob Haworth – chiến lược gia đầu tư cấp cao tại U.S. Bank Wealth Management cho rằng giá xuống dưới 40 USD một thùng “là điều không cần phải nghi ngờ”.
Kenneth Rogoff – Giáo sư kinh tế học tại Đại học Harvard cho biết trên Bloomberg: “Giá dầu là câu chuyện chủ đề cho năm 2015, là cú sốc hàng chục năm mới có một và sẽ có tác động lan truyền lớn”.
 |
Giá dầu thô đã lập đáy 5,5 năm mới đầu tuần này. Ảnh: Bloomberg |
Giá dầu Brent từng xuống 49,66 USD một thùng hồi đầu tuần, lần đầu dưới 50 USD từ năm 2009. Giá đã giảm 48% trong năm 2014 sau 3 năm liên tục lập đỉnh. Dầu thô WTI tại Mỹ cũng có lúc giao dịch tại 46,8 USD hôm qua, giảm 56% so với đỉnh giữa năm ngoái.
“Chúng tôi cho rằng giá dầu sẽ còn yếu trong nửa đầu năm”, Gareth Lewis-Davies – nhà phân tích tại BNP Paribas cho biết. Nếu giá phá mốc 39 USD, thị trường có thể xuống tới 30 USD một thùng, Walter Zimmerman – chiến lược gia trưởng tại United-ICAP cho biết. “Giá chạm đáy ở đâu sẽ phụ thuộc vào các quyết định cảm tính, chứ không phải quy luật cung cầu. Đó là lý do giá giảm mạnh”, ông nói.
Người được lợi lớn nhất trong tình hình này sẽ là Philippines, với tăng trưởng kinh tế được dự đoán lên trung bình 7,6% trong 2 năm tới nếu giá dầu xuống 40 USD. Trong khi đó, Nga sẽ co lại 2,5% trong cùng kỳ, theo phân tích tháng trước của Oxford Economics.
Trong các nền kinh tế phát triển, Hong Kong (Trung Quốc) được lợi nhất. Trong khi đó, Ảrập Xêút, Nga và Các tiểu vương quốc Ả rập thống nhất (UAE) chịu thiệt nhất, Oxford Economics cho biết.
Một mối quan tâm khác của các ngân hàng trung ương là ảnh hưởng của giá dầu giảm đến lạm phát. Nếu dầu thô vẫn tiếp tục dưới 60 USD một thùng, lạm phát toàn cầu sẽ xuống thấp nhất từ năm 2009, theo Bruce Kasman từ công ty chứng khoán JP Morgan. Kasman dự báo lạm phát toàn cầu sẽ chạm 1,5% nửa đầu năm nay. Còn nếu giá dầu tiếp tục thấp, lạm phát sẽ về 1%.
Khu vực đồng euro được dự báo sẽ lạm phát âm. Trong khi tốc độ này tại Anh, Mỹ và Nhật Bản cũng xuống 0,5%. Trước đó, để bình ổn giá cả, Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED) đã đặt mục tiêu lạm phát 2%. Giá cả tại các nước mới nổi cũng sẽ hạ nhiệt, nhưng nội tệ mất giá và các chính sách nhằm làm chậm lại ảnh hưởng lên giá bán lẻ sẽ hạn chế sức giảm này. Còn với tăng trưởng kinh tế, giá dầu duy trì ở 60 USD thời gian dài sẽ giúp GDP toàn cầu tăng thêm 0,5%.
Tuy nhiên, dầu thô giảm giá sẽ khiến căng thẳng chính trị trên toàn cầu thêm nghiêm trọng, do ngân sách Chính phủ co hẹp và phúc lợi xã hội giảm sút, Citigroup nhận xét trong báo cáo hồi đầu tuần. Những chuyện tưởng chừng không thể trước đây giờ lại rất có khả năng xảy ra.
Byron Wien – Phó chủ tịch Blackstone dự đoán Tổng thống Nga – Vladimir Putin sẽ từ chức năm nay. Iran cũng sẽ đồng ý ngừng chương trình hạt nhân. Nước này đã mất hàng chục tỷ USD doanh thu dầu mỏ vì các lệnh trừng phạt của phương Tây và nhiều năm dưới chính sách điều hành kinh tế sai lầm của cựu tổng thống Mahmoud Ahmadinejad.
Trong khi đó, kinh tế Nga được dự báo co lại 4,7% năm nay nếu giá dầu trung bình 60 USD một thùng, ngân hàng trung ương nước này dự báo. Giá dầu lao dốc đã khiến rouble Nga bị bán tháo, xuống thấp kỷ lục so với USD tháng trước và giảm tổng cộng 46% năm ngoái.
Còn Venezuela, nước phụ thuộc 95% doanh thu xuất khẩu vào dầu mỏ, lại đang đối mặt nguy cơ vỡ nợ, Jefferies cho biết. Chủ tịch Venezuela – Nicolas Maduro dự định tới Trung Quốc để bàn bạc về vấn đề cấp vốn và có thể bay tới một số nước OPEC để đàm phán chiến lược giá.
Mỹ hiện vẫn là nước nhập khẩu ròng dầu thô. Tăng trưởng GDP nước này sẽ nhích lên 3,8% trong 2 năm tới nếu giá dầu 40 USD, Oxford Economics cho biết. Dù vậy, tác động từ chi tiêu của người dân sẽ bị hạn chế phần nào khi các công ty dầu giảm đầu tư, theo Kate Moore – chiến lược gia đầu tư tại JPMorgan Private Bank nhận xét. Các hãng sản xuất nước này đang giảm 20-40% chi tiêu .
Bức tranh sáng tối đan xen này đã ảnh hưởng đến tâm lý nhà đầu tư. Chỉ số S&P 500 đã mất gần 2% đầu tuần này, mạnh nhất từ tháng 10 năm ngoái, do cổ phiếu năng lượng đi xuống và nỗi lo tăng trưởng toàn cầu suy giảm.
Dù giá dầu thấp hỗ trợ người tiêu dùng, chi tiêu doanh nghiệp lại có ảnh hưởng tới chứng khoán mạnh hơn. Giá dầu ở mốc 50 USD sẽ khiến lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu của các công ty trong S&P 500 giảm 6 USD, theo hai chiến lược gia Savita Subramanian và Dan Suzuki tại Bank of America.
Cổ phiếu Fifth Third Bancorp – nhà băng đặt cược vào sự bùng nổ của hoạt động khai thác dầu đá phiến đã giảm 12% từ giữa tháng 6 năm ngoái. Cổ phiếu các hãng liên quan đến dầu khí như Caterpillar, Joy Global, Allegheny Technologies đều đã giảm 20% so với thời điểm giá dầu đạt đỉnh 108 USD.
Dù vậy, theo báo cáo Morgan Stanley công bố tháng trước, nhìn chung giá dầu giảm có lợi cho thế giới. “Sự phân chia lại thu nhập có thể gia tăng căng thẳng chính trị. Tuy nhiên, tính tổng lại thì Mỹ, châu Âu, Nhật Bản, Trung Quốc và Ấn Độ sẽ được lợi. Còn Nga, Iran, Ả rập Xê út và Venezuela sẽ yếu đi. Việc này sẽ giúp thế giới trở nên an toàn hơn”, Schmieding từ Berenberg cho biết.
Hà Thu
Bài viết liên quan
